Hayitov Javohir Maxtumqul o‘g‘li

Hayitov Javohir Maxtumqul o‘g‘li — muhandislik grafikasi va texnik ta’lim metodikasi yo‘nalishida ilmiy izlanishlar olib borayotgan istiqbolli tadqiqotchi hisoblanadi. Uning ilmiy faoliyati markazida chizmachilik fanini raqamli texnologiyalar vositasida o‘qitish metodikasini takomillashtirish masalasi turadi.

Ushbu yo‘nalishda olib borilayotgan tadqiqotlar, ayniqsa, o‘quvchilarning kasbiy grafik tafakkurini shakllantirishda kompyuter grafikasi dasturlaridan (AutoCAD, 3D MAX, Revit, KOMPAS-3D va boshqalar) samarali foydalanishning didaktik imkoniyatlarini chuqur tahlil qilishga qaratilgan.

Hayitov Javohirning ilmiy izlanishlari chizmachilik fanini faqat an’anaviy 2D chizma bilan cheklab qolmasdan, balki raqamli muhitda loyihalash, modellashtirish va texnik tafakkurni rivojlantirishga yo‘naltirilgan.

Ushbu ilmiy yondashuv hozirgi kunda sanoat dizayni, muhandislik konstruksiyalari, arxitektura, hamda STEM yo‘nalishidagi ta’lim tizimida jahon miqyosida dolzarb bo‘lib, ta’lim jarayoniga raqamli texnologiyalarni integratsiyalash orqali o‘quvchilarning mustaqil fikrlash, amaliy loyihalash va grafik kompetensiyalarini shakllantirishda katta ahamiyat kasb etadi.

Asosiy ilmiy yo‘nalishlar

✅ Muhandislik grafikasi fanlarining tizimli integratsiyasi – chizmachilik fanining asosiy tarkibiy qismlari bo‘lgan chizma geometriyasi, hamda kompyuter grafikasi asosidagi 3D modellashtirish elementlarini yagona didaktik tizimda uyg‘unlashtirish orqali o‘quvchilarda grafik tafakkur va kasbiy ko‘nikmalarni shakllantirish;

✅ Kompyuter grafikasi asosida chizmachilik kompetensiyalarini rivojlantirish –konstruktiv va analitik fikrlash, grafik tahlil va muammoli vaziyatlarni raqamli muhitda modellashtirish ko‘nikmalarini shakllantirish va rivojlantirish;

✅ Fanlararo integratsiya asosida chizmachilikni o‘qitish – chizmachilik fanini informatika (algoritmlashtirish va raqamli loyihalash), texnologiya, arxitektura va san’at fanlari bilan uyg‘unlashtirilgan holda o‘qitish orqali grafik madaniyatni shakllantirish;

✅ Raqamli pedagogik texnologiyalarni chizmachilik faniga tatbiq etish – AutoCAD, 3D MAX, Revit, KOMPAS-3D, kabi zamonaviy grafik dasturlar asosida loyiha asosli o‘quv faoliyatini tashkil etish, shuningdek, chizmalar tuzishning interaktiv va vizual metodlarini joriy etish orqali darslarning samaradorligini oshirish.

Ilmiy natijalar va xalqaro qiziqish

Hayitov Javohir Maxtumqul o‘g‘lining ilmiy izlanishlari O‘zbekiston ta’lim tizimida chizmachilik fanini raqamli texnologiyalar asosida o‘qitish metodikasini takomillashtirish borasida muhim yangilik va innovatsion yondashuvlarni taklif etdi. Xususan, kompyuter grafikasi vositalarining (AutoCAD, 3D MAX, Revit, KOMPAS-3D) didaktik imkoniyatlarini o‘quv jarayoniga integratsiyalash orqali talabalar va o‘quvchilarda makoniy tafakkur, texnik modellashtirish va bosqichma-bosqich loyihalash ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan metodik platforma ishlab chiqildi.

Ushbu ilmiy faoliyat natijasi sifatida muallif tomonidan yaratilgan “Inno-Muhandis” elektron ta’lim platformasi chizmachilik va muhandislik grafikasi fanlarini o‘qitishda zamonaviy, interaktiv va multimediaviy resurslar asosida bilim va ko‘nikmalarni shakllantirishga xizmat qilmoqda. Platforma orqali o‘quvchilar grafik topshiriqlarni masofaviy tarzda bajarish, 3D modellashtirishni amalda qo‘llash, hamda o‘zlashtirish darajasini onlayn baholash imkoniyatiga ega.

Ushbu yondashuv xalqaro miqyosdagi zamonaviy ta’lim konsepsiyalari — STEM-pedagogika, Design-Based Learning (DBL) va Project-Oriented Training bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, o‘quv jarayonini amaliy va kreativ loyihalarga yo‘naltirishga xizmat qiladi.

Shuning uchun Hayitov Javohirning ilmiy ishlari nafaqat respublikamizdagi, balki xalqaro miqyosdagi muhandislik-pedagogika sohasida faoliyat yuritayotgan  ta’lim mutaxassislari uchun dolzarb, ilmiy-nazariy asoslangan va amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan izlanishlar sirasiga kiradi.

Ilmiy shior:

“Har bir chizma — bu fikrning raqamli shaklidir. Grafik tasvir orqali muhandislik g‘oyalari hayotga tatbiq etiladi.” Hayitov tomonidan 1 ta monografiya, respublika va xorijiy jurnallarda 35 dan ortiq ilmiy maqolalar eʼlon qilingan. Muhandislik grafikasi fanlari uchun EHM dasturlari uchun 6 ta mualliflik guvohnomasiga ega. 

Hayitov Javohir Maxtumqul o‘g‘li — chizmachilik fanini raqamli texnologiyalar asosida o‘qitish metodikasini amaliyotga tatbiq etib kelayotgan, tajribali va innovatsion pedagoglardan biridir. Uning o‘quv-metodik faoliyati, eng avvalo, talabalarda kompyuter grafikasi vositalari yordamida fazoviy tafakkur, texnik tafakkur va muhandislik fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan.

🔬 Asosiy yo‘nalishlar:

• Raqamli vositalar asosida muhandislik tafakkurini rivojlantirish – AutoCAD, SolidWorks, Revit, kabi raqamli loyihalash dasturlari orqali fazoviy tasavvur va grafik savodxonlikni shakllantirish.

• Nazariya va raqamli amaliyotni integratsiyalash – an’anaviy chizmachilik mavzularini raqamli muhitga ko‘chirish orqali o‘quvchilarning texnik tafakkurini zamonaviy muammolar bilan bog‘lash.

• Loyihalash va interaktiv metodlarni joriy etish – talabalarning mustaqil loyihalash ko‘nikmalarini rivojlantirish uchun real muammolar asosida tashkil etilgan raqamli mashg‘ulotlar va dars modellarini ishlab chiqish.

• Fanlararo integratsiyani ta'minlash – chizmachilik fanini informatika, texnologiya, dizayn va badiiy grafika fanlari bilan uyg‘unlashtirilgan holatda o‘qitish orqali kompleks yondashuvni shakllantirish.

• 3D modellashtirish asoslarini o‘qitish – muhandislik grafikasi fanining zamonaviy talablari asosida 3D loyihalash va modellashtirish dasturlarini joriy etish orqali o‘quv jarayonini innovatsion darajaga olib chiqish.

📚 Ilmiy-metodik yutuqlar:

• “Raqamli texnologiyalar yordamida fazoviy tafakkurni shakllantirish metodikasi” – o‘quvchilarning grafik tasavvurini 3D modellashtirish orqali rivojlantirishga qaratilgan ilmiy-metodik ishlanma.
• “AutoCAD dasturlari asosida chizmachilik fanini o‘qitish metodikasi” – raqamli muhitda interaktiv dars modellarini yaratish va joriy etish tajribasi asosida yozilgan ilmiy maqola.
• “Problem-based learning” texnologiyasini raqamli loyihalash darslariga tatbiq etish – muammoli o‘qitish yondashuvi asosida raqamli grafik muhitda o‘quvchilarning mustaqil fikrlashini rivojlantirish bo‘yicha uslubiy tavsiyalar.

🌟 Pedagogik falsafasi:

“Chizmachilik fanining raqamli texnologiyalar orqali o‘qitilishi — bu nafaqat an’anaviy grafik bilimlarni zamonaviy vositalar bilan boyitish, balki muhandislik tafakkurini algoritmik, vizual va interaktiv yo‘llar bilan shakllantirishdir. Raqamli muhitda grafik ifodaning har bir elementi – bu o‘quvchining mustaqil fikrlashi, fazoviy tasavvuri va muammoga innovatsion yondasha olish salohiyatining aksidir. Raqamli chizmachilik pedagogikasi talabaning loyihaviy va tizimli fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga, fanlararo integratsiyani ta’minlashga va zamonaviy ishlab chiqarish ehtiyojlariga mos kompetensiyalarni shakllantirishga xizmat qiladi.”

Hayitov Javohir Maxtumqul o‘g‘li 2022-yildan buyon Chirchiq davlat pedagogika universitetining “Muhandislik va kompyuter grafikasi” kafedrasi o‘qituvchisi lavozimida faoliyat yuritib kelmoqda.

Kafedraning shakllanishida, uning strategik yo‘nalishlarini belgilashda va ilmiy-pedagogik faoliyatini xalqaro talablarga moslashtirishda muhim tashabbuskorlik qilgan.

Chizmachilik fanining raqamli texnologiyalar asosida modernizatsiyasi – AutoCAD, 3D MAX, kabi zamonaviy dasturlarni o‘quv jarayoniga tatbiq etish orqali grafik fanlar samaradorligini oshirish;

• Fanlararo integratsiya asosida bitiruv malakaviy ishlarini loyihalash tizimini joriy etish – chizmachilikni texnologiya, informatika, dizayn kabi yo‘nalishlar bilan uyg‘unlashtirgan holda amaliy topshiriqlar ishlab chiqish;

• Innovatsion ta’lim klasterini shakllantirish – raqamli grafikani o‘rgatishda muhandislik tafakkuri, loyihalash kompetensiyalari va kreativ yondashuvni uyg‘unlashtirish orqali kafedra faoliyatini takomillashtirish;

• Kreativ loyiha asosida ta’lim berish – talabalarni grafik dizayn, 3D modellashtirish va texnik tafakkurni rivojlantirishga yo‘naltirilgan interaktiv darslar orqali mustaqil izlanishga rag‘batlantirish;

• Ilmiy-tadqiqot va konferensiyalarda ishtirokni kuchaytirish – talaba va yosh tadqiqotchilarni ilmiy maqola yozishga, raqamli grafika, muhandislik chizmalari bo‘yicha respublika va xalqaro anjumanlarda qatnashishga jalb etish;

• Oliy va umumta’lim muassasalari uchun integratsion o‘quv materiallarini ishlab chiqish – raqamli chizmachilik asosida multimediaviy ko‘rgazmali materiallar tayyorlash va amaliyotga joriy etish orqali uzviylikni ta’minlash;

• Inno-Muhandis platformasini yaratish va takomillashtirish – chizmachilik fanini o‘qitishda raqamli metodikani joriy etishga xizmat qiluvchi elektron platformani ishlab chiqish va uni amaliy ta’limga integratsiya qilish.

📈 Strategik maqsadi:

"Muhandislik grafikasi ta’limida raqamli texnologiyalar integratsiyasi orqali grafik kompetensiyalarni shakllantirish va zamonaviy innovatsion tafakkur egalarini tarbiyalashga qaratilgan kompleks pedagogik modelni ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish."

Hayitov Javohir Maxtumqul o‘g‘li tomonidan ilgari surilgan mazkur strategik yondashuv zamirida pedagogik konstruktivizm, raqamli didaktika va kompetensiyaviy yondashuv nazariyalari mujassam. Mazkur strategik maqsad quyidagi ilmiy-tadqiqot va amaliy yo‘nalishlarga tayangan holda amalga oshirilmoqda:

1. Grafik kompetensiyalarni shakllantirish modeli – muhandislik grafikasi bo‘yicha bilim, ko‘nikma va faoliyat komponentlarini o‘z ichiga olgan ko‘p bosqichli o‘quv dizayni;

2. Fanlararo integratsiya asosida ta’lim mazmunini transformatsiya qilish – STEM yo‘nalishidagi fanlar bilan uyg‘unlikda metodik vositalar ishlab chiqish;

3. Raqamli vositalar asosida o‘qitish samaradorligini oshirish – AutoCAD, Revit, SketchUp kabi zamonaviy loyihalash dasturlarini muhandislik grafikasi o‘quv jarayoniga integratsiyalash;

4. Innovatsion ta’lim texnologiyalari asosida o‘qitish metodikasini takomillashtirish – Project-Based Learning, Design Thinking va vizual muhandislik yondashuvlari asosida didaktik yechimlar ishlab chiqish;

5. O‘quvchilar va talabalarni texnik ijodkorlik faoliyatiga jalb etish – real loyihalar, ko‘rgazmalar, maketlash va 3D modellashtirish orqali texnologik tafakkurni rivojlantirish.