"Ilm – insonni yuksaklikka olib boradigan yoʻldir." — Alisher Navoiy

Universitet kutubxonasi

O`zbek tilining tarixiy fonetikasi

O`zbek tilining tarixiy fonetikasi

XX asrning boshlarigacha tilning tovush sistemasi, urgʼu va intonatsion xususiyatlari, asosan, fonetika bobida oʼrganilar edi. Sistem (otruktur) tilshunoslikning shakllanishi natijasida fonetika bilan fonologiya fani farqlana boshladi. Fonetikada ham, fonologiyada ham moddiy (material) tomoni -iroda plani oʼrganiladi.
Lekin ular tilning fonetik birliklari tovushlar, urgʼu va ohang-ni qaysi jihatdan oʼrganishi bilan bir-biridan farq qiladi. Fonetikada tovushlarning akustik artikulyatsion, yaʼni hosil boʼlish va talaffuz kabi tabiiy (fiziologik) xususiyatlari, urgu va ohangning moddiy (fizik) belgilari (miqdori, kuchi), tovushlarning oʼzaro taʼsir asosida oʼzgarishlari oʼrganiloa, fonologiyada tovush, urgu va ohangning ijtimoiy vazifasi - maʼno farqlash xususiyati oʼrganiladi.