Muzey — bu moddiy va ma’naviy meros namunalari­ni saqlaydigan, tadqiq etadigan, namoyish qiladigan va jamiyatga ta’lim-tarbiya berish vazifasini bajaradigan ilmiy-ma’rifiy muassasa hisoblanadi.
YuNESKO ta’rifiga ko‘ra:

Muzey — jamiyat va uning rivoji uchun xizmat qiluvchi, odamlarga ochiq bo‘lgan, moddiy va nomoddiy madaniy merosni o‘rganish, saqlash, tadqiq qilish va ommalashtirishni maqsad qilgan muassasa.

Muzeyda o‘tkaziladigan darslar — bu amaliy ta’limning innovatsion shakli bo‘lib, ular an’anaviy auditoriyadagi mashg‘ulotlardan farqli ravishda jonli tarix bilan muloqotni ta’minlaydi.

  • Talabalar yoki o‘quvchilar real tarixiy yodgorliklar, artefaktlar, hujjatlar bilan tanishadilar.

  • Bu ularning tafakkurini faollashtiradi, tarixni yodlash emas, balki tushunish va tahlil qilish ko‘nikmasini rivojlantiradi.

  • Muzey eksponatlari orqali manba bilan ishlash malakasi shakllanadi.

  • Muzey eksponatlari birlamchi tarixiy manbalar hisoblanadi.

  • Ular bilan ishlash talabalar­da ilmiy tahlil, tanqidiy fikrlash va qiyosiy tahlil ko‘nikmalarini rivojlantiradi.

  • Talabalar mustaqil mikrotadqiqotlar olib borishi mumkin (masalan, ma’lum eksponat tarixi yoki bir davr madaniyati bo‘yicha).

  • Muzeyda dars o‘tish milliy merosga hurmat, vatanparvarlik, milliy g‘urur va ma’naviyatni kuchaytiradi.

  • Ijtimoiy mas’uliyat va tarixiy xotirani anglashni shakllantiradi.

  • Talabalar faqat tinglovchi emas, balki faol qatnashchiga aylanadi.

  • Tarix o‘qituvchisi “ma’lumot beruvchi” emas, balki yo‘l­boshi va muhokama rahbari vazifasini bajaradi.

 V. Vigotskiyning “faol ta’lim” nazariyasi — bilim faqat faol faoliyat jarayonida samarali o‘zlashtiriladi.

→ Muzeydagi dars – bu aynan shunday faol faoliyat namunasi.

  • J. Dyuining tajriba orqali o‘rganish nazariyasi — bilim amaliyotdagi tajriba bilan bog‘langanda chuqurroq o‘zlashtiriladi.
    → Muzey eksponatlari bilan ishlash — bu “tajriba orqali ta’lim”ning klassik ko‘rinishi.

  • Kognitiv psixologiya asosida — vizual obyektlar, ranglar va voqea haqidagi hikoyalar xotirada uzoq saqlanadi.
    → Muzey muhiti tarixni idrok etishni kuchaytiradi.

Muzeyda dars o‘tish — bu:

  • Tarixiy bilimlarni chuqur va ilmiy anglash imkonini beruvchi vosita;

  • Ilmiy-tadqiqot ko‘nikmasini shakllantirish vositasi;

  • Milliy va madaniy qadriyatlarni yuksaltirish usuli;

  • Faol, interaktiv ta’lim muhitini yaratish yo‘lidir.