Sultanov Xaytboy Eraliyevich

Boshqaruv va rahbarlik faoliyati

Sultanov Xaytboy Eralievich Chirchiq davlat pedagogika universiteti San’atshunoslik fakulteti dekani sifatida ta’lim sifati, ilmiy-ijodiy muhit va professor-o‘qituvchilar hamda talabalarning kasbiy rivojlanishini ta’minlashga qaratilgan tizimli faoliyat yuritmoqda. Uning rahbarligida fakultetda yangilangan ta’lim dasturlari, zamonaviy o‘quv ijodiy va ilmiy tadqiqot markazlari joriy etilgan.

• Jizzax shahar madaniyat saroyi direktori o‘rinbosari (1990–1993): madaniyat saroyida madaniy tadbirlar, ijodiy studiya va to‘garaklar faoliyatini tashkil etishda faolik ko‘rsatdi.

• Respublika “Tasviriy oyna” ijodiy uyushmasi Zomin tumani bo‘limi raisi (2000–2003): badiiy bezak ishlarini amalga oshirish va madaniy tadbirlar bo‘yicha tuman hokimining topshiriqlarini bajarib, Zomin, Yangiobod tumanlaridagi ko‘chalar, tashkilotlar va maktablar dizayni jozibadorligida o‘z hissasini qo‘shgan.

• Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika institutining “Tasviriy san’at” kafedrasi mudiri (2019–2023): 2 ta kafedra tashkil etilishi, magistratura yo‘nalishi ochilishida o‘zining hissasini qo‘shdi.

Chirchiq davlat pedagogika universiteti San’atshunoslik fakulteti dekani (2023–yildan): Uning rahbarligida fakultetda yangilangan ta’lim dasturlari, zamonaviy o‘quv ijodiy va ilmiy tadqiqot markazlari joriy etilgan.

30 yildan ortiq pedagogik tajribaga ega Sultanov X.E. akademik rangtasvir, tasviriy san’at kompozitsiyai, pedagogik mahorat, san’atshunoslik sohalarida ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlar olib boradi. Uning darslari nazariya va amaliyot uyg‘unligida, talabalarning ijodiy qobiliyatini yuzaga chiqarishga yo‘naltirilgan.

• Talaba talabaga ustoz, talaba talabaga shogird tamaoyili asosida o‘quv jarayoniga “O‘rgatib-o‘rganamiz” loyihasini tatbiq etib tengdoshlar ta’limi yo‘lga qo‘yildi;

• Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligining 2025-yil 25-fevraldagi 02-28-451-sonli xati asosida 2025 yil yanvar-iyun oylarida Davlat taʼlim standartlari va oʻquv dasturlarini takomillashtirishda ishchi guruh aʼzosi sifatida faol ishtirok etdi.

• Ustuvor ilmiy-uslubiy yo‘nalish – badiiy ta’limda fanlararo va ta’lim tarmoqlari integratsiyasi, “Ustoz-shogird” an’analari asosidagi individual ta’limni tashkil etish

Uning tashabbuslari natijasida ta’lim jarayoniga o‘ziga xos o‘qitish amaliyoti joriy etildi. Jumladan, 

• “ArtInnova” nomli integratsion ilmiy-ijodiy markaz tashkil etildi.

•  “Talaba-talabaga shogird, talaba-talabaga ustoz” tamoyili asosida “O‘rgatib o‘rganamiz” loyihasi ishlab chiqildi. Talabalar rahbarlik qiladigan “Miniatyura”, “Badiy kulolchilik”, “Akvarel maktabi” kabi mini to‘garaklar tashkil etildi.

• “ArtInnova” nomli integratsion ilmiy-ijodiy markaz tashkil etildi.

• Umumta’lim maktablari va BMSM o‘quvchilar qatnashadigan «KAMALAK-ART» ijodiy festivali (2020): festival har yili o‘tkazib kelinadi, shu kungacha talabalar tomonidan tayyorlangan 12440000 so‘mlik badiyy ishlab chiqarish hamda suvenir mahsulotlari  o‘quvchilarni rag‘batlantirish uchun berildi.

• “Ustoz-shogird” an’analari hamda zamonaviy innovatsion yondashuv uyg‘unligidagi individual ta’lim” tashkil etish: San’atshunoslik fakultetida “Ustoz-shogird” an’analari hamda zamonaviy innovatsion yondashuv uyg‘unligidagi talabalarini kasbiy-pedagogik, ijodiy, ilmiy-tadqiqot, ishlab chiqarish va tashkiliy faoliyatga yo‘naltirish rejasi ishlab chiqilgan. Bu faoliyat talaba bilan suhbat, diagnostika, reja tuzish va monitoring qilish bosqichlarida amalga oshiriladi.

• Fanlararo integratsion BMI loyihasi: Chirchiq davlat pedagogika universiteti rektorining 2024 yil 16-yanvardagi 01-05–sonli buyrug‘i, 2023 yil 2 fevraldagi “O‘quv jarayoniga individual yondashuv texnologiyalarini tatbiq etish to‘g‘risida”gi 01-20-sonli, 2023 yil 31 yanvardagi “Talabalarni individual yondashuv asosida ilmiy tadqiqot ishlariga jalb yetish to‘g‘risida”gi 01-17-sonli buyruqlari va universitet Kengashining 2023 yil 8 apreldagi 14-son majlis qarori asosida tasviriy san’at va muhandislik yo‘nalishi talabalarining boshqa yo‘nalish talabalari bilan ilmiy ahamiyatga ega bo‘lgan fanlararo integratsion ilmiy-amaliy tadqiqotlar yo‘lga qo‘yilgan hamda talabalar tomonidan universitet jozibadorligini oshirishga qaratilgan yuqori saviyadagi badiiy ijodiy asarlar yaratilmoqda.

• “Tasviriy va amaliy san’at hamda dizayn o‘quv markazi”-pavilon (2021): Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti rektorining 2021 yil 5 iyuldagi “Institutda ilmiy salohiyatni oshirish, ilm-fan va innovatsiyani rivojlantirish to‘g‘risida”gi № 01-180-sonli buyrug‘i asosida tashkil etildi.

• O‘quv jarayoni va ishlab chiqarish integratsiyasi: “Har bir vazifa – foydali mahsulot” tamoyili asosida kompyuter dizayni, kitob grafikasi, amaliy san’at, badiiy kulolchilik, haykaltaroshlik, rangtasvir, kompozitsiya fanlaridan o‘quv jarayonini ishlab chiqarish amaliyotiga yo‘naltirilgan. MTM, umumtaʼlim maktabalari, OTM uchun ko‘rgazmali o‘quv vositalari hamda universitet logotipi bilan turli suvenir va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yildi. Respublika  hunarmandlar uyushmasi, Rishton kulolchilik maktabi bilan hamkorlik o‘rnatilgan va ushbu kulolchilik maktabi tarbiyalanuvchilari universitetga o‘qishga jalb etildi, o‘quv ijodiy amaliyot Rishton kulolchilik maktabida o‘tishi yo‘lga qo‘yildi

• “Artstudio” ijodiy o‘quv markazi: Chirchiq davlat pedagogika universiteti rektorining 2024-yil 17-yanvardagi 01-09-sonli buyrug‘i hamda X. Sultanov rahbarligidagi shogirdlari D. Berdiev, U. Imomatova, L. Rajabovalar sa’yi harakati bilan tashkil etildi. Chirchiq shahridagi Istiqlol, Humo, Semurg‘ va Madaniyat nomli mahallalardagi uyushmagan yoshlar va maktab o‘quvchilari ijodiy faoliyat bilan shug‘ullanib kelishadi.

• Xalqaro hamkorlik: 

NGPU San’at instituti (Novosibirsk, RF): https://nspu.ru/news/kolorit-sredney-azii-sekretami-masterstva-so-studentami-instituta-iskusstv-ngpu-podelilsya-khudozhni/ 

https://nspu.ru/news/partnery-po-iskusstvu-ngpu-podpisal-soglashenie-s-vuzom-uzbekistana/  Hamkorlikda 2023 yildan buyon xalqaro plener amaliyoti tashkil etib kelinadi.

Sibir davlat San’at instituti (Krasnoyarsk, RF), 

Novosibirsk texnologiya instituti RGU filiali (Moskva, RF): hamkorlikda Dizayn (libos, interer) turlarini o‘qitish saviyasini xalqaro darajaga ko‘tarish hamda o‘quv, uslubiy, ilmiy tadqiqot va ijodiy yo‘nalishlarda o‘zaro tajriba almashish maqsad qilingan.

Vista Artista (Gamma) OAJ, Moskva:   tasviriy san’at sohasida ijodkorlikni rivojlantirish, milliy an’analarni saqlash va rivojlantirish, yosh avlodning zamonaviy san’atda madaniy qadriyatlarni o‘zlashtirishiga ko‘maklashish maqsadida hamkorlik memorandumi tuzilgan. Ushbu hamkorlik orqali talabalarning ijodkorligi qo‘llab-quvvatlanib va rag‘batlantirib kelinmoqda.

• Klaster doirasida XT va OTM o‘qituvchilari ishtirok etadigan «Pedagogik sinergiya» ilmiy-amaliy seminari:  2018 yildan buyon umumta’lim maktablari va universitet o‘qituvchilari tasviriy san’at bo‘yicha uzluksiz ta’limda mavjud muammolar yechimiga oid tajriba almashinishi uchun har yili o‘tkazib kelinadi.

X. Sultanovning pedagogik falsafasi quyidagicha:

"“Ijodiy muhitda shakllangan ta’lim shaxsiy o‘sish va kasbiy kamolga zamin yaratadi” tamoyiliga asoslanadi. U talaba shaxsini anglash, uning qobiliyatini aniqlash va o‘sishga yo‘l ochishni o‘qituvchining asosiy vazifasi deb biladi. 

Mazkur yondashuv San’atshunoslik fakulteti o‘quv, ilmiy, ijodiy faoliyatlar natijadorligi va ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirishga xizmat qilib kelayapti.

Yoshlar bilan individual ishlash, ularni ilmiy va ijodiy faoliyatga jalb qilish, musobaqa va ko‘rgazmalarga tayyorlash orqali ustoz sifatida yuqori natijalarga erishgan. Uning shogirdlari respublika va xalqaro tanlovlarda muvaffaqiyatli ishtirok etgan.:

• 2020 yilda “Talabalar ijodiyoti klubi” tashkil etilib talabalarni turli yo‘nalishlarda faollashtirishga erishildi;

• Yoshlar bilan individual ishlash, ularni ilmiy va ijodiy faoliyatga jalb qilish, musobaqa va ko‘rgazmalarga tayyorlash orqali ustoz sifatida yuqori natijalarga erishgan. Uning shogirdlari respublika va xalqaro tanlovlarda muvaffaqiyatli ishtirok etgan.

• Sultanov X.E. ta’limda amaliy yo‘nalishni mustahkamlash, “ustoz-shogird” tizimini zamonaviy talablarga mos ravishda tiklash va rivojlantirish orqali individual ta’lim modelini tatbiq etishda faol ishtirok etmoqda.

Ilmiy izlanishlarning yo‘nalishi

X. Sultanovning ilmiy faoliyati “Ustoz-shogird” an’analari va innovatsion yondashuvlar uyg‘unligi asosida badiiy ta’limda fanlararo va ta’lim tarmoqlari integratsiyasini tashkil etish kabi yo‘nalishlarni qamrab oladi.

Ijodkor rassom sifatida milliy an’analar va zamonaviy kompozitsiya elementlarini uyg‘unlashtirgan tasviriy san’at asarlari ko‘plab ko‘rgazmalarda namoyish etilgan. Uning ijodiy ishlari pedagogik va ijtimoiy mazmun bilan ajralib turadi.